چندی پیش مادر بارداری به من مراجعه کرد و نگران بود مبادا به دلیل رفتارهایی که داشته، جنینش آسیب‌دیده باشد. گفت که در سونوگرافی دیده شده بندناف دور گردن جنین پیچیده و با آنکه به او گفته‌اند موضوع اصلا مهم نیست، می‌ترسد خطری جان فرزندش را تهدید کند.
بعد از معاینه به او اطمینان دادم که مخصوصا در اواسط بارداری این موضوع اهمیت چندانی ندارد و جای نگرانی نیست.
قبل از خداحافظی سوال‌هایی پرسید که باور اشتباه بسیاری از خانم‌ها در دوران بارداری است. اینکه می‌تواند پا روی پایش بیندازد یا دستانش را بالا ببرد یا خوابیده پهلو به پهلو شود. او می‌ترسید این حرکات دوباره باعث پیچیدن بندناف دور گردن جنین شود. اگر شما هم چنین سوال‌هایی در ذهن دارید، این مطلب را بخوانید.
بندناف، نواری است بسیار باریک که درون آن، دو سرخرگ (شریان) و یک سیاهرگ (ورید) وجود دارد که جنین را به جفت متصل می‌کند. طول بندناف در 9 ماه بارداری به حدود 50 سانتی‌متر می‌رسد. البته ممکن است کوتاه یا بلندتر شود. ضخامت آن هم در جنین‌های مختلف تفاوت دارد. هر چه جنین بزرگ‌تر شود، قطر بندناف بیشتر میشود و قطر آن در جنین 9 ماهه تا حدی از یک جنین تا جنین دیگر متفاوت است.
بندناف، خون مملو از موادغذایی را از جفت به جنین می‌رساند و مواد زائد جنین را به جفت منتقل می‌کند تا دفع شود. بندناف در مایع آمنیوتیکی شناور است و بین اندام‌ها و بدن جنین و دیواره رحم قرار دارد. بندناف امروزه به عنوان یک عضو داخل رحم قابل رویت است و در سونوگرافی محل جفت، بندناف و مقطع بندناف بررسی میشود.
یکی دیگر از مسایلی که در دوران بارداری احتمال بررسی آن وجود دارد، وضعیت جریان خون در رگ‌های بندناف است. در موارد خاصی از جمله در دوقلوها، در شرایطی که اختلال رشد جنین داخل رحم دیده شود و جنین لاغر و کم‌وزن باشد، انجام نوع خاصی از سونوگرافی به نام «داپلر» الزامی است. این سونوگرافی نشان می‌دهد خونرسانی به جنین کافی است و یا جنین داخل رحم با اشکال‌هایی در خونرسانی مواجه است یا نه؟
چرا بندناف دور جنین می‌پیچد؟
در شرایط خاصی که قابل پیش‌بینی و پیشگیری نیست، بندناف به دور اندام‌ها یا دورگردن جنین می‌پیچد.
برخی خانم‌ها معتقدند پا روی پا انداختن باعث پیچش بندناف دور گردن جنین میشود، اما این باور کاملا اشتباه است و ارتباطی بین این دو وجود ندارد.
برخی دیگر می‌گویند خانم باردار باید به پهلو بخواهد و طاقباز (به پشت) خوابیدن باعث پیچش بندناف دور گردن جنین میشود، واقعیت این است که از نیمه دوم بارداری، یعنی از هفته 20 تا 24 به بعد، به دلیل بزرگ‌شدن رحم، اگر خانم باردار به پشت بخوابد، بندناف دور گردن جنین نمی‌پیچد، اما به دلیل فشار رحم روی عروق بزرگ شکمی (رگ آئورت و سیاهرگ بزرگی که خون را به طرف قلب می‌برد)، برگشت خون از اندام‌ها به قلب مختل میشود و خونرسانی به جنین تحت تاثیر قرار می‌گیرد.
برخی مادرها در ماه هشتم و نهم به‌خصوص اگر جنین درشت یا دوقلو باشد، به محض آنکه چند دقیقه طاقباز می‌خوابند، دچار افت‌فشار، شوک و نامرتب‌شدن ضربان قلب می‌شوند، بنابراین بهتر است از نیمه‌دوم بارداری، خانم‌های باردار به پهلوی چپ بخوابند و اگر نمی‌توانند کامل به پهلو بخوابند، حداقل 30 تا 40 درجه به سمت چپ زاویه داشته باشند و یک بالش، سمت راست کمر بگذارند که حداقل کمی به سمت چپ چرخیده باشند. به این ترتیب فشار از روی عروق بزرگ برداشته میشود و خون راحت‌تر به جنین می‌رسد.
یکی دیگر از باور‌های قدیمی این است که وقتی خانم باردار می‌خواهد در خواب از این پهلو به آن پهلو شود، باید بنشیند و بچرخد، اما پیچش بندناف دور جنین ربطی به وضعیت قرارگیری مادر ندارد و فقط در اثر حرکت‌های خود جنین داخل مایع آمنیوتیکی اتفاق می‌افتد.
پیچیدن بندناف دور گردن جنین چه زمانی خطرناک است؟
چون بندناف به اندازه کافی بلند است، معمولا پیچیدن آن دور گردن جنین باعث فشار زیادی نمی‌شود و خطر جدی‌ای برای جنین ایجاد نمی‌کند، اما در برخی موارد، بندناف خیلی محکم دور گردن جنین پیچیده میشود و در موارد نادر، گره واقعی ایجاد می‌کند که مانع خونرسانی به جنین میشود و مرگ جنین را در رحم به دنبال دارد.
پیچش بندناف دور گردن جنین در اواسط بارداری خیلی نگران‌کننده نیست و به بررسی نیاز ندارد، اما در اواخر بارداری، به‌خصوص اگر قرار باشد زایمان طبیعی باشد و بندناف چند مرتبه دور گردن جنین پیچیده و کوتاه شده باشد، باعث فشار روی بندناف، کم‌شدن و قطع جریان خون مادر به جنین و نامرتب‌شدن قلب جنین و در برخی موارد مرگ جنین خواهد شد.
اگر در سونوگرافی تشخیص داده شود بندناف دور گردن جنین است، باید در تمام طول زایمان طبیعی، یعنی از زمانی که دردها شروع میشود تا زمان تولد نوزاد، دقیق و با فواصل کوتاه، ضربان قلب جنین کنترل و از دستگاه مانیتورینگ برای ثبت ضربان قلب جنین استفاده شود.
گاهی با خروج جنین از کانال زایمانی، بندناف تحت‌فشار قرار می‌گیرد و لحظات آخر زایمان و قبل از تولد نوزاد، تعداد ضربان قلب او کاهش قابل‌ملاحظه‌ای پیدا می‌کند.
برخی جنین‌ها را در این شرایط نمی‌توان با زایمان طبیعی به دنیا آورد و با نامرتب‌شدن تعداد ضربان قلب آنها، به سزارین فوری نیاز است.
پایین‌افتادن بندناف نیز از اورژانس‌های جدی مامایی است. در طی زایمان، اول سر و بعد تنه و اندام‌های نوزاد از بدن مادر خارج می‌شوند و بعد از خروج جنین، بندناف او قطع میشود و بعد از مدتی جفت خارج خواهد شد.
اگر مشکل به موقع تشخیص داده نشود، می‌تواند طی 10 تا 15 دقیقه باعث مرگ جنین شود. به محض تشخیص، سزارین فوری ضروری است.
این موارد در جنین‌های نارس، زمانی که سر جنین کاملا حفره لگن را پر نکرده، جنین با پا وارد حفره لگنی شده یا مادر دچار تنگی لگن باشد و این امر مانع ورود کامل سر جنین به داخل لگن شود، دیده میشود.
طی این روند، بعد از پاره شدن کیسه آب، نواری از بندناف از کنار اندام‌های جنین به داخل لگن می‌افتد و حتی گاهی وارد واژن میشود و از اندام تناسلی بیرون می‌افتد.
دلیل این امر چیست ؟
از بی‌خوابی ناگهانی خود کلافه شده‌اید؟ آیا ممکن است این عارضه به خاطر عدم احساس راحتی در تخت‌خواب، نیاز به ادرار مرتب، خارش پا و هیجان ناشی از بچه‌دار شدن ایجاد شده باشد ؟
با این حجم وسیع از مزاحمت‌های فیزیکی و احساسی خواب که باید با آنها کنار بیایید، غیرمنتظره نیست که 78 درصد از زنان در زمان حاملگی با بی‌خوابی و دیگر مشکلات مربوط به خواب روبرو هستند. گرچه غم همیشه همراهی می‌جوید، شمردن دقیقه‌های ساعت و تماشای گذر زمان هیچ احساس راحتی و آرامشی به شما نخواهد بخشید.
چه‌کار می‌توان کرد ؟
نخست و از همه مهم‌تر، خیره شدن به ساعت را متوقف کنید. نگران بودن از
کم‌خوابی تنها بر مشکل خواهد افزود. در عوض، با یک دوش آب ولرم پیش از خواب خود را
آرام سازید یا – اگر خود و همسرتان آمادگی‌اش را دارید – از او بخواهید ماساژتان
دهد. یا از یک تکنیک آرام‌بخش پیش از خواب بهره بگیرید، تکنیک‌هایی چون آرام‌سازی
عضلات یا مدیتیشن.
همچنین پیش از رفتن به تخت‌خواب، مطمئن شوید که اتاق‌تان دمای خوبی برای خواب
دارد. آیا به اندازه‌ی کافی تاریک و ساکت است ؟ پرده‌های سنگین و تیره می‌تواند
نورهای ناخواسته را مهار کند، و ضبط صوت می‌تواند سر و صدای ترافیک را با موزیک
آرامش‌بخش جایگزین سازد.
اگر 20 تا 30 دقیقه بعد از اینکه به تخت‌خواب رفتید خواب‌تان نبرد، برخیزید و به اتاق دیگری
بروید. مجله‌ای بخوانید و به موزیک گوش دهید تا زمانی که احساس خواب‌آلودگی بر شما
غلبه کند، آنگاه به تخت‌خواب برگردید.
فراتر از همه‌ی اینها، از بی‌خوابی خود احساس نگرانی نکنید. نگرانی در
مورد این قضیه تنها موجب افزودن بر مشکل خواهد شد – و روز آینده احساس شکستگی
خواهید کرد. واضح است که اگر با بی‌نظمی جدی در خواب مواجه هستید باید با دکتر خود
مشورت کنید. تا آن زمان، به خود یادآوری کنید که بی‌خوابی ممکن است ناراحت کننده
باشد، ولی در زمان حاملگی کاملاً نرمال و عادی‌ست.
در مورد فلسفه جلوگیری از بارداری و روش های مختلف آن، ۲ دسته روش جلوگیری وجود دارد که شامل روش های دائمی و غیردائمی هستند که از روش های دائمی می توان به بستن لوله ها در زنان یا بستن لوله ها در مردان (وازکتومی) اشاره کرد و از روش های غیردائمی، انواع قرص های خوراکی و آمپول های یک ماهه یا ۳ ماهه و همین طور کاندوم و دیافراگم و آیودی است که راجع به هریک از این روش ها و مزایا و معایبشان توضیحاتی داده خواهد شد.
در اینجا بستن لوله ها در زنان که شایع ترین روش مورد استفاده در برخی کشورهای پیشرفته است، بحث می شود. این روش برای کسانی مورد استفاده است که به هیچ عنوان تمایل به بارداری ندارند و حتی در صورت تغییر شرایط زندگی فعلی (مثل فوت همسر یا فرزندان یا ازدواج مجدد) هم نظرشان تغییر نخواهد کرد و بهتر است کسانی از آن استفاده کنند که سن بالایی داشته باشند، چون تحقیقات نشان می دهد بیشتر کسانی که از بستن لوله ها پشیمان شده اند، در سن زیر ۳۰ سالگی لوله هایشان را بسته اند یا ازدواج مجدد داشته اند. پس این تصمیم باید در شرایط مناسبی گرفته شود، نه در زمان خشم یا ناراحتی مثلا پس از سقط جنین.
بستن لوله ها در زنان روش های مختلفی دارد که هریک مزایا و معایب خود را دارند. ساده ترین و قدیمی ترین روش، بستن لوله ها حین سزارین یا پس از زایمان طبیعی است. این کار از طریق جراحی شکم و زیر نظر مستقیم جراح انجام می شود. این راه مطمئن ترین روش بستن لوله است و احتمال حاملگی به دنبال این روش کمتر از یک درصد است، چون هیچ روش جلوگیری در جهان روش قطعی و صددرصد نیست.
روش دیگر بستن لوله ها با یک برش کوچک ۴سانتی متری در قسمت پایین شکم انجام می شود که نیاز به بیهوشی مختصر و بستری به مدت یک روز در بیمارستان دارد و درصد اطمینان آن از روش قبلی کمتر است، بخصوص در مواردی که فرد قبل از انجام جراحی حامله شده؛ اما در زمان جراحی این موضوع را نمی داند.روش جدیدتر استفاده از لاپاروسکوپ است که از طریق ۲ شکاف کوچک در شکم و استفاده از تجهیزات خاص و دوربین، دستگاه وارد شکم شده و با لوازمی مثل حلقه های لاستیکی مخصوص، کلیپس های مخصوص یا جریان برق اقدام به برداشتن یا بستن لوله ها می کنند. روش های دیگر مثل بستن لوله ها از طریق واژن به دلیل احتمال عفونت بالا انجام نمی شود.همچنین تزریق مواد داخل لوله ها با کمک دستگاه های خاص ( هیستروسکوپ) نیاز به مهارت بالایی دارد که مواد خاص مذکور در کشور موجود نیست، به همین دلیل فعلا این روش در کشور معمول نیست. هفته بعد در مورد سایر روش های دائمی جلوگیری از بارداری صحبت می شود.
برای جوان امروزی دوران عقد، دوران ناآشنایی است. از سویی عقد دائم کرده و زن و شوهر رسمی محسوب می شوند و از سوی دیگر بسیاری از حق و حقوق زن و شوهرها را ندارند. یکی از این حقوق مردود شده در این دوران، برقراری روابط جنسی میان نامزدهاست.
بسیاری از خانواده های امروزی با داشتن روابط زناشویی میان دختر و پسر در دوران نامزدی مخالفند. به همین دلیل معمولاً یا دختر و پسر کلاً قید رابطه نزدیک در این دوران را می زنند یا به صورت پنهانی اقدام می نمایند.
در واقع علت اصلی وجود دوران عقد آشنایی بیشتر زوجین با خصوصیات یکدیگر است. به همین دلیل بیشتر خانواده ها و حتی کارشناسان خانواده بر این باورند با اینکه هیچ مشکل شرعی وجود ندارد ولی بهتر است که دختر و پسر در این دوران رابطه جنسی با یکدیگر برقرار نکنند چون اگر در نهایت به این نتیجه برسند که با خصوصیات یکدیگر جور درنمی آیند و نمی توانند با هم زندگی مشترک تشکیل دهند، بتوانند بدون ایجاد مشکلات عدیده ای چون بارداری های ناخواسته از یکدیگر جدا شوند.
شاید به نظر بسیاری مواجهه با قضیه بارداری در دوران نامزدی در این روزه روز با این همه پیشرفت، خیلی کم و دور از ذهن به نظر بیاید ولی متاسفانه هم چنان عده ای از جوانان ما به دلایل مختلفی با آن مواجه شده و دست و پنجه نرم می کنند. بدتر از آن اینکه بسیاری از این جوانان در مواجهه با این قضیه دست و پای خود را گم کرده و مرتکب اشتباهات بزرگی چون فرار، سقط جنین، جدایی و... می شوند.
بارداری در دوران عقد، اگرچه از نگاه عرف یک اتفاق نا به جا است اما در پیش گرفتن راه حلی نامشروع و حرام (سقط) برای این اتفاق، آن را بیشتر از مسیر خود منحرف می کند. مواجهه با این مشکل هم باید با روش های خاص و مدیریت بهتر و درست تر رخ دهد تا هم تبعات آن کم شود و هم گناهی رخ ندهد
عده ای تصور می کنند که تا زمانی که روح در جنین دمیده نشده است (پنج ماهگی جنین) سقط وی قتل محسوب نشده و گناه ندارد. در حالی که براساس نظر مراجع تقلید سقط جنین بعد از انعقاد، در هر ماهی که باشد جایز نبوده، حرام است و دیه دارد. البته مقدار دیه در ماه های مختلف متفاوت است.
اما واقعیت این است که بارداری در دوران عقد، اگرچه از نگاه عرف یک اتفاق نا به جا است اما در پیش گرفتن راه حلی نامشروع و حرام (سقط) برای این اتفاق، آن را بیشتر از مسیر خود منحرف می کند. مواجهه با این مشکل هم باید با روش های خاص و مدیریت بهتر و درست تر رخ دهد تا هم تبعات آن کم شود و هم گناهی رخ ندهد. در چنین شرایطی اقدام به انجام برخی از امور لازم و ضروری محسوب می شود.
- اولین گام در این ماجرا همدلی، همفکری و پشتیبانی دختر و پسر از یکدیگر است. دختر و پسر در این مرحله باید از خبر گذاشتن نامزد خود از این جریان مهم، مقصر دانستن یکدیگر، خالی کردن پشت هم و... خودداری کرده و با حفظ خونسردیشان در کنار هم سعی کنند به خوبی این شرایط سخت را مدیریت نمایند.
- خانواده ها باید در جریان مشکل قرار بگیرند. برخی از خانواده ها به دلیل تعصباتی که دارند، نمی توانند چنین موضوعی را پذیرا باشند و سریع واکنش نشان می دهند. در این شرایط دختر و پسر باید موضوع را با یک مشاور متخصص در میان بگذارند تا وی با استفاده از شیوه های مناسب خانواده ها را در جریان گذاشته و به آنها آموزش های لازم را بدهد.
-هرچه سریع تر مراسم جشن ازدواج را برپا کنید. شاید برای عروسی تان آرزوهای زیادی داشته اید اما باید بپذیرید که به هرحال امکان صبر کردن برای برآوردن این آرزوها وجود ندارد. کمی ساده تر بگیرید تا بتوانید زودتر مراسم را برگزار کرده و سر زندگی تان بروید. دختر و پسر و خانواده هایشان باید در این شرایط خاص از بسیاری از توقعات و آرزوهایشان چشم پوشیده و با شرایط موجود کنار بیایند. یعنی مثلاً به جای یک مراسم ازدواج پر رنگ و لعاب، یک مراسم عروسی ساده و یا حتی یک مسافرت را انتخاب کنند.
آیا یک سقط، سقط های مکرر به همراه دارد؟
حدود یک هشتم بارداری ها به سقط جنین منتهی می‌شوند. در بیشتر موارد نوزادی که دچار ناهنجاری است از دست می‌رود و دیگر نمی‌تواند زنده بماند.
سقط جنین ها معمولاً در ابتدای بارداری رخ می‌دهند: 12 تا 15% موارد بارداری یعنی یک هشتم آنها، به سقط جنین منتهی می‌شوند. در بیشتر موارد نوزادی که دچار ناهنجاری است از دست می‌رود و دیگر نمی‌تواند زنده بماند.
خطری جدی برای کسانی که یک سقط جنین داشته اند، وجود ندارد
زنان بارداری که یک بار دچار سقط جنین شده اند، بیشتر از زنان دیگر در معرض سقط مجدد قرار دارند، چیزی حدود 13 تا 26%. فقط بعد از سه بار سقط جنین است که خطر سقط دوباره به میزان قابل توجهی افزایش می‌یابد و بنابراین در این موارد تحقیقات و معاینات پاراکلینیکی توجیه کنندۀ علت سقط خواهند بود.
بیشتر اوقات، یک جنین غیر طبیعی سقط میشود
در برخی موارد ممکن است علت سقط جنین، عفونت باشد، خصوصاً اینکه جنین نسبت به تب و برخی میکروب ها حساس است. در موارد سقط های جنین مکرر (سه بار یا بیشتر)، مفید ترین کار یافتن علت قابل درمان است، عللی مانند ناهنجاری رحم یا عملکرد نامناسب هورمونی (برای مثال مشکل تیروئید، یا دیابت). با این حال، در 15 تا 20% موارد، هیچ دلیلی برای این مشکل تشخیص داده نمی‌شود.
در موارد سقط جنین، رایج ترین دلیل ناهنجاری کروموزمیک است: کرومزوم های جنین یا از لحاظ تعداد یا از لحاظ شکل گیری، غیر طبیعی هستند. به بیان دیگر، جنین تجهیزات ژنتیکی لازم برای رشد مناسب را در اختیار ندارد.
در صورتی که چنین جنینی سقط نشود، یا دچار ناهنجاری بسیار شدید میشود یا مدت زیادی زنده نمی‌ماند. ناهنجاری های کروموزومیکی از این نوع، به طور کلی به دنبال خطاهایی در جریان اولین تقسیمات سلولی که جنین را شکل می‌دهند، ایجاد می‌شوند. بنابراین، به جز مواردی اندک، این ناهنجاری ها به علت ناهنجاری های تخمک یا اسپرم نیستند. پس والدین می‌توانند مطمئن باشند که مشکلی وجود ندارد و چیزی نمی‌تواند مانع شود که بعدها فرزند سالمی داشته باشند.